“Kaplamak nasıl yazılır TDK?” – Sert Bir Gerçek, Yumuşamayan Bir “P”
Bazı kelimeler vardır, masum görünür ama gün gelir dilin sinir uçlarına dokunur. “Kaplamak nasıl yazılır TDK?” sorusu tam da böyle bir turnusol kâğıdı: doğru bildiğini sananları, ezbere güvenenleri ve dildeki ses olaylarını birbirine düşürür. Ben de açık konuşayım: Bu tartışmada tarafım belli — “kaplamak”, p ile ve bitişik yazılır. Nokta. Şimdi gelin, bu netliği neden savunduğumu, nerede karıştırıldığını ve bu küçük kelimenin neden bu kadar büyük bir sınav hâline geldiğini masaya yatıralım.
Neden Bu Kadar Tartışılıyor? — Yumuşama Yanılsaması
Türkçede bir kelimenin sonunda bulunan “p” kimi çekimlerde “b”’ye yumuşar: “kitap → kitabı”, “kap → kabı”. İşte tam burada zihinler kayıyor. “Kaplamak”ın gövdesi “kapla-”dır; yani “kap” adlı isim kökü -la/-le yapım ekiyle fiile dönüşür ve ortaya “kaplamak” çıkar. Yumuşama, çekim ekleriyle (ör. -ı, -e) devreye girer; yapım ekleriyle oluşturulmuş gövdelerde otomatik bir “p→b” dönüşümü beklemek, dil bilgisinin mantığını tersyüz etmektir. “Kaplamak”ın “b” ile yazımı (“kablamak”) kulağa çarpabilir ama kılavuzda yeri yok.
Kök + Ek Anatomisi: “kap” + “-la” + “-mak”
Formül basit: kap (isim) + -la (yapım eki) → kapla- (fiil gövdesi) + -mak (mastar) = kaplamak. Bu zincirde “p” sabittir; çünkü artık yeni bir gövde söz konusudur. Tıpkı “taş + la → taşla-”, “yağ + la → yağla-” örneklerinde olduğu gibi.
Ayrı mı Bitişik mi? — “Kapla mak” Diye Bir Şey Yok
“Kaplamak” mastar hâlinde bitişik yazılır. “Kapla mak” gibi bir ayrım, ancak hecelemeyi öğretirken tahtada görmeyi umacağınız bir şemadır; yazım değildir. Aynı kural “kaplama” (isim) için de geçerli: kaplama bitişiktir, “kab-lama” değil.
Somut Örneklerle Keskinleştirelim
- Doğru: Kar gece boyunca şehri kapladı.
- Doğru: Masanın üstünü naylonla kaplıyorum.
- Doğru: Bu otomotiv parçası nikel kaplama.
- Yanlış: Kar şehri kabladı. (Yanlış yumuşatma)
- Yanlış: Yüzeyi kapla mak gerekir. (Yanlış ayrım)
“Kaplamak Nasıl Yazılır TDK?” Sorusunun Kör Noktaları
TDK Yazım Kılavuzu bir navigasyon cihazıysa, bazen sürücü de hata yapar: kulaktan dolma kurallarla “nasıl olsa yumuşar” varsayımı yapılır. Oysa dil, bağlam ve kural bütünüdür. Yumuşama her yerde işlemez; hangi ekin geldiği, hangi görevde olduğu önemlidir. “Kaplama”daki -ma, bir isim yapım ekidir (eylemin sonucu/ürünü); çekim eki değildir. Yani yine “p” yerinde kalır.
Provokatif Sorular: Düşünmeden “b” diyenler, bu sorular size
- “Kap” kelimesinin “kabı” biçiminde çekimlenmesi, her “kap-”la başlayan türevin “b” ile yazılmasını meşrulaştırır mı?
- Yapım ekiyle türemiş bir gövdeyi, sanki çekim eki almış gibi yumuşatmak dil mantığına sığar mı?
- “Kaplama”yı “kablama” yazmayı doğru buluyorsanız, neden “taşlama”yı “taşbama” yazmıyorsunuz?
Bir Adım Daha Derine: Eşdizim ve Anlam
“Kaplamak” yalnızca fiziksel bir örtme-fiili değildir; metaforik yük taşır: “Sessizlik odayı kapladı”, “kuru sıcak gökyüzünü kaplıyor.” Kılavuzdaki istikrar, bu anlam sürekliliğini de korur. Yazımı oynatırsanız, kullanım kalıplarını da bulanıklaştırırsınız.
Yan Bilgiyle Kafa Karıştırmak: SEO, Otomatik Düzeltme ve Kopya İçerik
“Kaplamak nasıl yazılır TDK?” başlığıyla içerik üreten kimi siteler, birbirinin kopyası listelerle okuru oyalıyor. Üstüne bir de otomatik düzeltme, “kabladı”yı fark etmeyip “kablolar”a çeviriyor — sonuç: yanlış güven. Eleştirim sert olacak: Dil, ölçülebilirliği olan bir sistemdir; kaynak (kılavuz/derlem), kural (yapım-çekim ayrımı), örnek (kullanım) üçlüsünden birini eksik bırakan her içerik, okuru yanıltır. Yüksek arama hacmi, doğru bilgiyle desteklenmiyorsa yalnızca gürültüdür.
Bir Pratik Kural: Yumuşama Ne Zaman?
Fiil gövdesi “kapla-” hazırlandıktan sonra çekim devreye girer: kapla-yor-um → kaplıyorum, kapla-dı → kapladı, kapla-n-mış → kaplanmış. Dikkat edin: Yumuşama beklediğiniz yerde yok; çünkü gövde çoktan “p” ile kilitlenmiştir. “Kap” isim köküne çekim eki geldiğinde “kabı” olur; ama “kapla-” fiil gövdesine gelmez. Bu kadar yalın.
Yanlışları Yakalamanın Hızlı Listesi
- kablamak — Yanlış (gövde sabit “p” ile)
- kapla mak — Yanlış (mastar bitişik)
- kap lamak — Yanlış (heceleme ≠ yazım)
- kaplamak — Doğru (TDK)
Neden Bu Kadar Önemli? — Bir Harfin Ağırlığı
“Bir harften ne çıkar?” diyenlere, şunu sormak istiyorum: Dilin çimentosu olan düzeni, keyfî yumuşamalarla gevşetirsek ne kalır? Bugün “kaplamak”ı “kablamak” yapan, yarın “toplamak”ı “toblamak” yapar. Kural bir kez buharlaştı mı, içerik üreticisinin insafına kalırsınız. Oysa yazım, düşüncenin iskeletidir; iskelet eğrilirse, anlam da kamburlaşır.
Okura Meydan Okuma: Cesur Bir Tartışma Çağrısı
Hadi şimdi top sizde. “Kaplamak nasıl yazılır TDK?” sorusunu savurup geçen, kulağına güvenen, “Ben böyle duyuyorum” diyen herkes — gelin, örneklerle konuşalım. “Kablamak” yazdığınız cümleyi getirin; ben de size aynı mantıkla bozulacak diğer kelimeleri sıralayayım. Dil, paylaşıldıkça berraklaşır; ama berraklık, önce bulanıklığı reddetmekle başlar.
Son Söz: Tartışma İyidir, Kılavuzsuz Tartışma Değil
Bir fikriniz olsun, benimkine itiraz edin; ama kılavuzu ve dil bilgisinin iskeletini masanın üstünde tutalım. “Kaplamak”, p ile ve bitişik. Bunu kabul ettikten sonra konuşacak on cümlemiz daha var. Yorumlara, örneklerinizi, takıldığınız kalıpları ve aklınızdaki karşı-örnekleri bırakın; tartışmayı birlikte keskinleştirelim.